Normy polskie odchodzą w niepamięć, ale czy na pewno?

Program Eurokodów został zapoczątkowany w 1975 roku, gdy Komisja Wspólnoty Europejskiej ustaliła plan działań w zakresie budownictwa. W ramach którego podjęła inicjatywę utworzenia zbioru zharmonizowanych reguł technicznych dotyczących projektowania konstrukcji (patrz ramka „Cele...”), które początkowo miałyby stanowić alternatywę dla reguł krajowych obowiązujących w państwach członkowskich, a ostatecznie zastąpiłyby je. System Eurokodów jest podzielony tematycznie zależnie od rodzaju konstrukcji. Serię rozpoczyna EN 1990, który pełni funkcję nadrzędną, bo podano w nim podstawy projektowania, określono główne wymagania oraz zdefiniowano stany graniczne nośności i użytkowalności konstrukcji. Każda z norm składa się z części jednobrzmiącej dla wszystkich Państw zrzeszonych oraz załącznika o charakterze krajowym. Prace nad Eurokodami trwają do dnia dzisiejszego i Polska jako pełnoprawny członek UE też bierze w nich udział. Każdy kraj do marca 2010 ma obowiązek wdrożyć przepisy europejskie i jednocześnie wycofać wszystkie sprzeczne z nimi dokumenty. Wiąże się to z przetłumaczeniem norm na język ojczysty, oraz wydaniem aneksu, w którym sprecyzowane będą, specyficzne dla krajowych warunków, zalecenia takie jak: współczynniki, preferowane metody obliczeń itd. Oczywiście załącznik krajowy może jedynie wpływać na kształt normy w ściśle określonych miejscach – NDP (Nationally Determined Parameters).
Co ważne, ujednolicenie norm pozwoli na projektowanie w dowolnym kraju UE wg tych samych zasad i założeń. Jedyne co należy uwzględnić przy takim przedsięwzięciu, to załącznik krajowy obowiązujący na terenie inwestycji.

Stosowanie norm Eurokod PN-EN w budownictwie

Wielu z pewnością zdziwi ogrom materiału w wielotomowych opracowaniach nowych norm, ale niestety, nie ma się co łudzić – nie zamieszczono tam wszystkich możliwych zagadnień i projektant często będzie zmuszony do skorzystania z wiedzy technicznej zawartej w poradnikach czy monografiach. Trzeba pamiętać, iż ich obecną formę zawdzięczamy kompromisowi wszystkich państw Wspólnoty, a w wielu przypadkach metody obliczeń mogły być skrajnie różne. Decydując się na używanie nowych norm trzeba pamiętać, że rozróżnia się w nich zasady i reguły stosowania. Zasady oznaczone literą P obejmują ustalenia i definicje oraz wymagania i modele obliczeniowe, od których nie może być odstępstw. Reguły natomiast, pod pewnymi ograniczeniami, można zastąpić innymi.
Spotkamy się tam wielokrotnie z bardziej skomplikowanymi procedurami, bardziej zawiłymi wzorami i znacznie zwiększoną liczbą parametrów niż obecnie dla tego samego zagadnienia. Często okaże się, że nowa norma nawet nie wspomina problemów, których sprawdzone rozwiązania są zamieszczone w starych, krajowych normach. Oczywiście nie brak też przykładów zupełnie przeciwnych, stanowiących o postępie i nowoczesności norm europejskich. Z zasady Eurokody zdecydowanie odsuwają się od ścisłych procedur „krok po kroku” na korzyść podawania jedynie założeń obliczeniowych pozostawiając ich realizację w gestii projektanta. Znacznie utrudnia to tworzenie procedur i algorytmów obliczeniowych, które dawałyby jasną ścieżkę przy danej klasie problemów. Szczęśliwie w większości biur projektowych na porządku dziennym jest korzystanie z szeregu programów CAD/CAM i rola użytkownika sprowadza się do poprawnego zadania danych wejściowych oraz weryfikacji rezultatów (często bazując jedynie na doświadczeniu projektanta). Ciężar dogłębnej analizy Eurokodów oraz rozstrzygnięcia (nierzadko opierając się o autorytety naukowe) pozostawionych niedopowiedzeń zostaje przeniesiony na twórców oprogramowania. Fakt ten oczywiście nie zwalnia ze znajomości nowych norm! Wiedza ta często okaże się niezbędna do właściwego zrozumienia zapytań programu, czy też interpretacji wyników. W przyswojeniu nowej wiedzy mają pomóc szkolenia z zakresu Eurokodów organizowane m. in. przez Okręgowe Izby Inżynierów, czy samych producentów oprogramowania.